Wat je moet weten over de kabinetsformatie

Het is jullie vast niet ontgaan, de formatiestruggles in het politieke centrum van Nederland. De vorming van het nieuwe kabinet (ook wel kabinetsformatie genoemd) is momenteel een hot item. Hoe zit het eigenlijk precies? Wat houdt een kabinetsformatie in? Wat moet je echt weten?

Verkiezingen, en nu?

Na de verkiezingen zullen partijen op basis van de resultaten met elkaar moeten samenwerken om een nieuw kabinet mogelijk te maken. De Tweede Kamer bestaat uit 150 zetels. Een kabinet wil het liefst een meerderheid in de Kamer hebben. Dit betekent dat een kabinet in het beste geval bestaat uit een samenwerking tussen partijen van minimaal 76 zetels. Dat maakt het besluiten over bijvoorbeeld nieuwe wetten iets makkelijker. Dat maakt aan de andere kant het vormen van een nieuw kabinet ook weer moeilijk.

De regering is het centrale bestuur van het land en bestaat uit de Koning en de ministers.
Het kabinet is de samenwerking tussen de verschillende partijen die samen het land besturen. Het kabinet bestaat uit de ministers en de staatssecretarissen van de samenwerkende partijen. Een staatssecretaris verlicht de functie van de minister.

Hoe start het vormen van een nieuw kabinet?

Na de verkiezingen start de formatie van een nieuw kabinet. Hierbij wordt eerst een informateur aangewezen. Dit jaar was demissionair minister Edith Schippers de eerste informateur. Na anderhalve maand is het haar niet gelukt een match te maken tussen verschillende partijen en heeft ze besloten het stokje over te dragen. Nu heeft Tjeenk Willink haar rol overgenomen als informateur. Wie weet lukt het hem wel om snel tot een haalbare samenwerking te komen.

Wat doet een informateur? Een informateur onderzoekt welke samenwerkingen tussen partijen voor een nieuw kabinet mogelijk zijn. Er wordt gekeken naar welke partijen de komende vier jaren willen samenwerken en het liefst ook kunnen rekenen op een meerderheid in de tweede kamer.

Waarom duurt het vormen van een kabinet zo lang?

De informateur probeert altijd eerst een meerderheidskabinet te vormen met minimaal 76 van de 150 zetels in de tweede kamer. Hiervoor moeten meerdere partijen samenwerken. Dat is niet makkelijk. Elke partij heeft zijn eigen standpunten. De informateur moet dus goed onderzoeken welke samenwerkingen er toch nog mogelijk zijn, ondanks de verschillende standpunten. Zo lijkt het erop dat de standpunten van GroenLinks te veel verschillen met die van de VVD en de standpunten van D66 te veel verschillen met die van de ChristenUnie. De hoop was de afgelopen tijd op deze partijen gevestigd. Het worden dus nog spannende puzzeltijden.

We hebben een match, en dan?

Dan kunnen we weer verder kijken. Dan zullen de partijen, vaak met de hulp van de informateur, een (voorlopig) regeerakkoord schrijven waarin de doelstellingen voor de komende vier jaren worden opgenomen. Als de samenwerkende partijen met het regeerakkoord instemmen dan kunnen we naar de volgende fase. Dan komt de formateur om de hoek kijken. Dit is vaak de (nieuwe) minister-president en heeft als taak om de ministers en staatssecretarissen uit de samenwerkende partijen te kiezen. Daarna rest niets anders dan de beëdiging van het kabinet door de koning. Het land wordt dan – hopelijk – weer vier jaar volop bestuurd.